Lymfoedeem

Lymfoedeem is een ophoping van vocht in een lichaamsdeel. Als het ontstaat na de behandeling van borstkanker, gebeurt dat meestal in de arm naast de borst waar de kanker zat, in de borsten en/of borstkas. In je dagelijks leven kun je er veel hinder van ondervinden. Mocht het ontstaan, dan is het belangrijk dit zo vroeg mogelijk bij je arts aan te geven zodat het behandeld kan worden.

Klachten die je kunt krijgen als gevolg van lymfoedeem zijn:

• Zwelling 
• Zwaar en moe gevoel in lichaamsdelen
• Beperkingen bij het bewegen
• Pijn en tintelingen
• Opgeblazen gevoel
• Huidveranderingen 

De meeste mensen bij wie lymfoedeem optreedt, krijgen direct of kort na de behandeling van borstkanker klachten. Maar lymfoedeem kan ook nog jaren na de behandeling ontstaan. En niet iedereen die is behandeld, krijgt er last van. Het blijft onduidelijk waarom de een wel lymfoedeem krijgt en een ander niet.

Operatie of bestraling

Als je lymfeklieren operatief zijn verwijderd of zijn beschadigd door bestraling, loop je je leven lang risico op het ontwikkelen van lymfoedeem. Het lymfestelsel kan z’n werk niet goed meer doen en voert minder vocht af. Oedeem ontstaat vaak in de arm of hand, maar is ook mogelijk is de borst zelf of in de wand van de borst.

Voor de behandeling van borstkanker

Het is belangrijk op signalen van lymfoedeem te blijven letten, zeker als je wordt bestraald en/of je een okselkliertoilet krijgt (waarbij de lymfeklieren operatief worden verwijderd). Deze behandelingen verhogen de kans op de ontwikkeling van lymfoedeem.

Vraag je arts of verpleegkundige om de omtrek van je bovenarmen te meten voor de behandeling start én daarna. Als de omtrek groter is worden, kan er sprake zijn van lymfoedeem.

Na de behandeling van borstkanker

Het is belangrijk om de doorstroming van het lymfevocht niet af te knellen. Draag geen strakke kleding en sieraden, slecht passende beha’s en zware borstprotheses. Ook schoudertassen en rugzakken kunnen een belemmering zijn voor het doorstromen van het vocht.

Zo herken je lymfoedeem

• Een branderig gevoel en steken in het schouderblad
• Een moe, strak of beurs gevoel, in de arm, flank, hand of borst
• Een zwaar gevoel, pijn, tintelingen of spanning in de arm
• Sieraden en horloges die niet meer passen. Wees alert als je horlogebandje of ring knelt
• Soms zie je een zwelling, maar dat hoeft niet
• In een verder stadium van lymfoedeem, kunnen er huidveranderingen zoals verdikkingen en smetplekken in de plooien ontstaan. Nog later kunnen daar wratachtige plekken of zweertjes met lekkend lymfevocht bij komen.

Lymfoedeemtherapeut

Als je een of meer van bovenstaande klachten herkent, is het belangrijk snel contact op te nemen met je arts. Laat je doorverwijzen naar een deskundige op het gebied van lymfoedeem, zoals een huid- en oedeemtherapeut. Hoe eerder je begint met de behandeling, hoe groter de kans op goed resultaat. Er zijn verschillende behandelingen: dragen van een steunkous, zwachtelen, massage, oefentherapie, taping en compressietherapie.

Meer informatie

Hoe herken je klachten na borstkanker? Wat kun je zelf doen? En wat kan een huidtherapeut voor je betekenen? Wij maakten samen met de Nederlandse Vereniging van Huidtherapeuten een checklist met antwoorden op deze vragen. Bekijk hier de checklist. 

We kregen nog een tip van een verpleegkundige: zij krijgt via het UWV jaarlijks ik 3 armcompressiekousen en een honderdtal plastic hoesjes, zodat zij volgens de richtlijnen infectiepreventie kan blijven werken.

Lees verder over de behandeling van lymfoedeem op kanker.nl.