Vragen en antwoorden over COVID-vaccinatie bij borstkanker
Nu de COVID-19 vaccinatie van de Nederlandse bevolking wordt gestart, krijgen wij veel vragen over het wel of niet vaccineren van (ex-)borstkankerpatiënten. Op dit moment is er veel onduidelijk. Omdat de gezondheidsrisico's voor mensen met kanker groot zijn en zij soms kwetsbaar zijn, is het advies om wel te vaccineren. Handige vragen en antwoorden over de vaccinatie van borstkankerpatiënten vind je hieronder. Op basis hiervan kun je je eigen keuze maken, eventueel in overleg met je arts. We hebben deze antwoorden gemaakt in samenwerking met Nationaal Borstkankeroverleg Nederland (NABON).
Wat is het advies, moet je je als kankerpatiënt wel of niet laten vaccineren?
De Nederlandse Vereniging voor Medische Oncologie (NVMO) adviseert alle kankerpatiënten om zich te laten vaccineren. Dat advies is gebaseerd op ervaring met andere vaccins. Men verwacht dat de vaccins effectief zijn omdat dat ook de ervaring is met verschillende vaccins bij kankerpatiënten. Over de mate van effectiviteit bestaat nog wel onduidelijkheid.
Werkt het vaccin bij mensen met kanker net zo goed als bij gezonde mensen?
In de studies met goedgekeurde vaccins zaten niet of zeer beperkt mensen met kanker. Daarom is niet bekend of kankerpatiënten die een behandeling met chemo- of immuuntherapie ondergaan na vaccinatie net zo goed tegen het coronavirus zijn beschermd al mensen zonder kanker. Hier wordt komend jaar onderzoek naar gedaan.
Loop je als kankerpatiënt meer risico op bijwerkingen van het vaccin?
Volgens de onderzoeken en de ervaringen tot nu toe zijn er geen aanwijzingen dat kankerpatiënten met de huidige of toekomstige vaccins meer risico hebben op ernstige bijwerkingen of dat het vaccin voor hen niet veilig is.
Sommige mensen zeggen dat er hormonen zitten in het vaccin. Kunnen deze de groei van hormoongevoelige borstkanker stimuleren?
Wij – en de deskundigen van de NABON – hebben hiervoor geen bewijs gevonden in de beschikbare informatie. Er zitten geen hormonen in de vaccins. Voor wie de bijsluiters wil raadplegen:
Op de gezondheidsverklaring voor de vaccinatie van de GGD wordt gevraagd of je borstkanker hebt. Waarom is dat?
Sommige mensen met borstkanker hebben last van lymfeoedeem in hun arm. Het kan dan beter zijn om in de andere arm, been of bil te prikken.
Als je chemo-, immuun- of targeted therapie (zoals trastuzumab) krijgt, wat is dan het juiste moment om te vaccineren?
Hierover zijn helaas geen onderzoeksgegevens beschikbaar. Er is dan ook geen wetenschappelijk onderbouwd advies. Als je een oproep voor vaccinatie krijgt, lijkt er dus geen reden om deze vanwege een kuur te vervroegen of uit te stellen. Hoe goed het vaccin kankerpatiënten beschermt tijdens de behandeling met chemotherapie en immunotherapie, is op dit moment nog onduidelijk. De vaccinatie is effectief als je een immuunsysteem goed reageert. Dit wordt komend jaar bij patiënten met kanker onderzocht in een studie van ZonMW. De resultaten zullen naar verwachting snel beschikbaar zijn.
Kunnen kankerpatiënten voorrang krijgen?
Er zijn in Nederland onvoldoende vaccins om meteen iedereen te vaccineren. Er is niet voor gekozen om kankerpatiënten voorrang te geven. Als BVN maken wij ons sterk voor een eerdere vaccinatie van al deze mensen.
Het RIVM zegt hierover: “Voor de prioritering van COVID-19-vaccinatie is gekozen om te starten met vaccineren bij ouderen boven de 60 jaar (oudste groepen eerst) en daarna medische risicogroepen bij mensen tussen 18 en 60 jaar. Selectie hierbij vindt plaats volgens de brede indicaties die worden gehanteerd voor de jaarlijkse influenzavaccinatie bij de huisarts. Deze keuze is door de Gezondheidsraad geadviseerd vanwege het sterk verhoogde risico op ernstige ziekte en overlijden ten gevolge van COVID-19 met toename van de leeftijd.”
De groepen met het grootste risico mogen eerst. Mensen met kanker vallen hier op dit moment niet onder. Uitzondering hierop zijn patiënten die een vorm van hoge dosis chemotherapie en stamceltherapie of T-cel therapie krijgen (TIL, CAR, TCR-T). Deze patiënten hebben een verhoogd risico op besmetting met COVID. Omdat niet duidelijk is hoe effectief het vaccin bij deze mensen werkt, betekent dat voor hen ook na vaccinatie beschermende voorzorgsmaatregelen nog steeds nodig zijn.
Het meest actuele overzicht, over wie wanneer aan de beurt is, vind je hier.
Hoe zit het met een eventuele derde vaccinatie na chemo?
In de Telegraaf stond een artikel over een mogelijk derde prik voor mensen die chemotherapie hebben gehad. We begrijpen dat hier vragen over zijn. Wij namen hierover contact op de NFK, die informatie geeft en belangenbehartiging doet voor alle kankerpatiënten. Zij zijn betrokken bij het onderzoek dat loopt voor kankerpatiënten en de COVID-vaccinatie. Zij weten het antwoord hier op dit moment niet op en verwezen ons door naar de Q&A van het Antoni van Leeuwenhoek.
Kan de COVID-vaccinatie de uitslag van een mammografie beïnvloeden?
Door vaccinatie kunnen klieren in de oksel opzwellen. Op een mammografie in het ziekenhuis kan dit er uitzien als een door borstkanker aangedane klier. Daarom is het goed om als je binnen een week na een COVID-vaccinatie een mammografie krijgt, dit te melden aan de radioloog. Overigens kunnen ook de BCG- en HPV-vaccinatie deze reactie geven. Net als de griepprik. Hier lees je er meer over.
Ik heb gehoord dat okselklieren mogelijk kunnen opzwellen door het vaccin. Kan ik meedoen aan het bevolkingsonderzoek borstkanker als ik net ben gevaccineerd?
Ja, je kunt gewoon meedoen aan het onderzoek. Je hoeft ook niet een bepaalde tijd te wachten tussen de vaccinatie en het borstonderzoek. Jouw okselklieren kunnen misschien vergroot zijn door de vaccinatie, maar dit heeft geen invloed op de beoordeling van de borstfoto’s. Deze worden bij een screeningsmammogram niet op de foto gezet.
Update 20 april 2021
Meer informatie
ESMO-verklaring voor vaccinatie tegen COVID-19 bij patiënten met kanker
Artikel van American Association for Cancer Research (AACR)
Artikel van American Society of Clinical Oncology (ASCO)
SITC-verklaring over SARS-CoV-2-vaccinatie en kankerimmunotherapie
COVID-19-vaccinatie van immuungecompromitteerde patiënten (RIVM)
