Wat een arts zegt tegen mensen met uitgezaaide borstkanker, kan schadelijk zijn

Patiënten met uitgezaaide en ongeneeslijke borstkanker willen heldere gesprekken met hun oncoloog, maar ook graag dat hun arts zich inleeft in hun gevoel. Hard en vaag taalgebruik ervaren zij als schadelijk.

Dat blijkt uit een studie van Leidse psychologen die op 11 november werd gepubliceerd is in het Amerikaanse tijdschrift Cancer. Onze belangenbehartiger Mirjam Velting is een van de auteurs. Samen met BVN’s expertgroep uitgezaaide borstkanker bracht zij kennis in. "Alles draait om goede communicatie en vertrouwen tussen arts en patiënt," vertelt zij. "Zeker ook bij uitgezaaide borstkanker. Wij horen terug dat mensen het prettig vinden als een arts duidelijk is, maar dan wel met gevoel. Anders kan een boodschap wel heel hard aankomen. Ik ben blij met dit onderzoek. Het geeft artsen handvaten om met mensen in gesprek te gaan." 

Gevreesde zin

"We kunnen helaas niets meer voor u doen."  Het is een gevreesde zin die een arts kan uitspreken als er geen behandeling meer is. Het gros van de 74 ondervraagde kankerpatiënten ervaart zo’n zin als schadelijk. Het onderzoek is een initiatief van de Leidse gezondheidspsychologen Liesbeth van Vliet en Janine Westendorp. Zij legden kankerpatiënten 19 situaties voor en vroegen welke communicatie zij schadelijk en wenselijk vonden. Bijvoorbeeld als iemand uitbehandeld is. Van Vliet: "Therapieën kunnen niet meer aanslaan, maar er zijn altijd nog dingen die wel gedaan kunnen worden, bijvoorbeeld om klachten te verminderen. De patiënt wil vooral horen: 'Wij blijven er voor u zijn.'"

Richtlijnen voor artsen

Tot nu toe is er weinig onderzoek gedaan naar wat patiënten schadelijke communicatie in de spreekkamer vinden. Daarom formuleren de onderzoekers een aantal suggesties voor artsen om mogelijk onnodige schade door communicatie te voorkomen.

De psychologen gaan hun onderzoek, onder meer samenwerking met Borstkankervereniging Nederland, onder de aandacht brengen van artsen. Is meer tijd uittrekken voor een gesprek ook een advies? Van Vliet: "Genoeg tijd is natuurlijk altijd belangrijk, maar ons onderzoek nu laat ook zien dat een goed gesprek niet veel tijd hoeft te kosten. Net zoals dat we weten dat het tonen van empathie niet altijd veel tijd kost."

Helpende tips

Inmiddels zijn er kaarten ontwikkeld, die kunnen helpen in de spreekkamer. Deze kaarten bevatten niet alleen het schadelijke voorbeeld, maar vooral ook de helpende voorbeelden.

Bekijk de uitgebreide tabel met voorbeelden, gebaseerd op onderzoek bij een groep patiënten met uitgezaaide (borst)kanker, en gebruik deze kaart op je kantoor.

Bekijk ook de poster met voorbeelden die we hebben.