Screening: MRI/CEM en mammografie, welke mogelijkheden zijn er en wat betekent dit voor jou?

De dilemma's bij borstkanker 

Binnen het zorgpad van borstkanker bestaan veel dilemma's. Vanuit borstkankervereniging Nederland nemen we je  mee in een serie blogs over welke dilemma's er spelen. Vandaag hebben we het over: Screening wel of niet? De borstenbus in of niet? 

 Elk jaar worden vrouwen van 50 tot 75 jaar opgeroepen voor de tweejaarlijkse mammografie (sinds 2021 zit er 30 maanden tussen vanwege personeelstekorten bij het RIVM-bevolkingsonderzoek borstkanker). Deze vrouwen krijgen een mammografie waarmee gecheckt wordt of er signalen van borstkanker aanwezig zijn. De bussen waarin deze screening wordt gedaan, staan overal in Nederland zodat vrouwen niet te ver hoeven te reizen.

Het bevolkingsonderzoek wordt georganiseerd door de overheid en is in 1989/1990 opgezet vanuit de gedachte dat regelmatige controles helpen om borstkanker op tijd op te sporen. Hierdoor krijgen vrouwen een minder ingrijpende behandeling en wordt de kans op overleven enorm vergroot.

De afgelopen 30 jaar heeft laten zien dat dit zo is. De kans op overleven bij borstkanker is nu meer dan 90%, 30 jaar geleden was het 50%.

Waarom is dit een dilemma? 

Het wel of niet deelnemen aan de screening heeft voor- en nadelen.

Waarom zou je wel deelnemen:

1. Meedoen verkleint de kans om te overlijden aan borstkanker. Vrouwen die regelmatig meedoen aan het bevolkingsonderzoek hebben minder kans om te overlijden aan borstkanker dan vrouwen die niet meedoen. Het RIVM geeft aan dat dit 50% minder kans. Jaarlijks worden er bij ongeveer 7.000 vrouwen een tumor gevonden door screening. Door deelname aan het bevolkingsonderzoek geeft het RIVM aan dat er per jaar circa 850-1075 vrouwen minder aan borstkanker overlijden.
2. Door het bevolkingsonderzoek kan borstkanker vroeg ontdekt en daarna behandeld worden. Zelfs voordat je klachten krijgt, of de borstkanker zelf kunt voelen of zien. De behandeling is dan mogelijk minder zwaar en de kans op genezing kan groter zijn.
3. Op dit moment is het maken van röntgenfoto’s de beste en snelste methode om borstkanker te ontdekken in een grootschalig bevolkingsonderzoek.
4. Meedoen aan het bevolkingsonderzoek is gratis. Eventuele medische zorg die nodig is in het vervolg, gaat ten koste van het eigen risico van je ziektekostenverzekering.
5. Doordat het bevolkingsonderzoek mobiele units inschakelt, is het onderzoek zo dicht mogelijk bij jou in de buurt. Maximaal op 45 minuten reisafstand.

Waarom zou je niet deelnemen:

1. Borstkanker wordt bijna altijd behandeld. Echter, bij ongeveer 1 op de 10 vrouwen met borstkanker, groeit de tumor zo langzaam dat zij er tijdens hun leven geen last van zouden hebben . Een behandeling was dus niet nodig geweest voor kwaliteit van leven. Er kan alleen nooit van tevoren vastgesteld worden bij wie dit het geval is.
2. Soms blijkt na nader onderzoek dat de afwijking toch geen borstkanker was. In dat geval heb je je onnodig ongerust gemaakt. Van elke 1000 vrouwen die onderzocht worden tijdens het bevolkingsonderzoek, blijken 17 vrouwen geen borstkanker te hebben. 
3. Vroege ontdekking van borstkanker zorgt er niet altijd voor dat je langer leeft. Op het moment dat je eerder weet dat je borstkanker hebt, geeft dit langere tijd een psychische belasting door bezoeken aan het ziekenhuis voor behandeling en controle.
4. Je kunt onterecht worden gerustgesteld. Het onderzoek geeft geen volledige zekerheid. Nogmaals: zelfonderzoek blijft heel erg belangrijk. Het onderzoek is een momentopname en geeft geen garantie dat er geen borstkanker kan ontstaan. Bij ongeveer 2 op de 1000 gescreende vrouwen wordt in de twee jaar tussen de bevolkingsonderzoeken toch borstkanker geconstateerd.
5. Om een goede foto te maken, worden de borsten samengedrukt tussen twee platen. Dat kan pijnlijk zijn. Op dit moment is het maken van röntgenfoto’s de beste methode om borstkanker te ontdekken in het bevolkingsonderzoek.

Wat ons betreft maakt iedere vrouw dus haar eigen bewuste afweging. Denk erover na en beslis wat voor jou goed is en goed voelt.

Wat doet BVN hierin?

Wij nemen deel aan een bijeenkomst met de organisatie van het bevolkingsonderzoek borstkanker. Een aantal keer per jaar bespreken we wat er speelt, welke ontwikkelingen er zijn, etc. Als het nodig is delen wij de informatie met de achterban via nieuwsberichten. Bijvoorbeeld over het tijdelijk stopzetten van de screening in 2021 door Corona. Vooral deze ontwikkelingen zijn belangrijk om te volgen.

Voor screening bij vrouwen met borsten met dicht borstweefsel bestaat de zogenaamde MRI of CEM –methode. Er wordt veel over gesproken, maar helaas zijn er nog geen beslissingen genomen om dit eventueel voor deze groep toe te passen. Voor 8% van de vrouwen betekent dit dat de huidige mammografie minder goed is omdat zij dicht borstweefsel hebben. Wij proberen op diverse manieren de politiek te beïnvloeden zodat er sneller duidelijkheid komt en oplossingen voor deze groep.

Ook zijn er een aantal onderzoeken waar we meekijken en adviseren. Vooral onderzoeken die kijken naar of we meer op maat zouden kunnen screenen, zijn van belang. Met de stijgende zorgkosten en omdat we meer weten over, kan dit helpen om een betere screening te maken.

Net als nieuwe ontwikkelingen voor een mammografie die minder vervelend is. Ook hier zijn er een paar ontwikkelingen die kunnen helpen.

Wij merken dat, omdat de screening voor borstkanker zo lang zo goed is in Nederland, er vooral aandacht is voor andere screenings die minder goed lopen (zoals darmkanker en baarmoederhalskanker) binnen de politiek en de ministeries. Dat is logisch, maar we blijven aandacht vragen om ook de borstkankerscreening te blijven verbeteren.

Ook pleiten wij op diverse manieren voor een bewuste keuze. Borstkankerscreening kan tijdig een tumor opsporen, maar heeft ook nadelen. Wij blijven informatie delen zodat iedere vrouw zelf kan beslissen wat ze wil doen en waarom. Daarom nemen we actief deel aan diverse onderzoeken.

En welke keuze je ook maakt, hou je lichaam in de gaten en doe regelmatig zelfonderzoek van je borsten is ons advies.

Kan BVN hierin hulp gebruiken? En zo ja, van wie?

We werken met diverse vrijwilligers die ons op dit onderwerp helpen. Mensen die al jaren in het veld werken en goed op de hoogte zijn van wat er speelt.

Je kunt ons helpen door zelf bewuste keuzes te maken over het wel of niet deelnemen aan het bevolkingsonderzoek en je ervaringen met ons te delen.